Ochotnicze straże pożarne posiadają uprawnienie do samodzielnego podejmowania działań ratowniczych, np. w zakresie likwidacji przyczyn powstania klęski żywiołowej w przypadku, gdy z wnioskiem o udzielenie pomocy wystąpi do niej OSP bądź gmina z obszaru objętego klęską żywiołową (np. powodzią).
I. Podstawa prawna do samodzielnego podejmowania działań ratowniczych przez OSP
Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (tj. z dnia 9 lutego 2024 r. Dz.U. z 2024 r. poz. 233) ochotnicze straże pożarne
są umundurowanymi, wyposażonymi w specjalistyczny sprzęt, przeznaczonymi do walki
z pożarami, klęskami żywiołowymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami, w tym prowadzącymi działania w zakresie ratownictwa specjalistycznego, jednostkami ochrony przeciwpożarowej.
Art. 2 pkt 1 tej ustawy stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa działaniach ratowniczych – należy przez to rozumieć działania, o których mowa w art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2022 r. poz. 2057 oraz z 2023 r. poz. 1088
i 1560).
Z kolei z art. 2 pkt 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej określa, że pod pojęciem działań ratowniczych – rozumie się przez to każdą czynność podjętą w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, a także likwidację przyczyn powstania pożaru, wystąpienia klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.
Ustawa o ochotniczych strażach pożarnych daje OSP możliwość samodzielnego podejmowania działań ratowniczych, jeżeli powstanie taka potrzeba, a do działań tych
nie zostanie skierowana przez inny podmiot uprawniony (np. Państwową Straż Pożarną).
II. Sposób podejmowania działań ratowniczych
W przypadku, gdy z OSP bądź gminy położonej na ternie objętym stanem klęski żywiołowej (np. związanym z powodzią) do OSP, posiadającej siedzibę poza tym obszarem, wystosowana zostanie prośba o pomoc w działaniach ratowniczych związanych z walką
z klęską żywiołową OSP może samodzielnie podjąć działania ratownicze na obszarze objętym klęską żywiołową.
OSP wezwana do pomocy winna przy udzielaniu takiej pomocy zapewnić odpowiednie zabezpieczenie swojego obszaru chronionego. W przypadku pomocy w walce z powodzią pomoc udzielana jest zwykle poprzez wysyłanie samochodem lekkim (z przyczepą) odpowiedniej liczby strażaków ratowników z adekwatnym do potrzeb wyposażeniem
(np. pompy szlamowe, agregaty prądotwórcze, sprzęt oświetleniowy). Zwykle tego typu pomoc nie obniża zabezpieczenia własnego obszaru chronionego.
Związek Ochotniczych Straży Pożarnych na bieżąco podejmuje działania w zakresie identyfikacji priorytetowych potrzeb w zakresie zapewnienia niezbędnego sprzętu oraz zarządza informacją łącząc Jednostki OSP gotowe do wyjazdu i niesienia pomocy z gminami i jednostkami tej pomocy potrzebującymi.
Dane zbierane są poprzez ankiety:
Zgłoszenie gotowości przekazania sprzętu poszkodowanym jednostkom OSP:
Zgłoszenie zapotrzebowania na sprzęt dla poszkodowanych jednostek OSP:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSejKzSXbtufaZ47WURQiZrW8hompak1xzKnvJ-0i30T4ATvkw/viewform
Deklaracja wyjazdu OSP na teren dotknięty klęską powodzi:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc2JC4kGgyvoSmozXKXQW_ouX1SJt33HVSiRgMY3KvxAMK1Pw/viewform
ZGŁOSZENIE ZAPOTRZEBOWANIA NA POMOC:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdGWzDlqkLj7yApJy6uwFL53eXI97xtw8sbMLeSXKboPvgZqg/viewform
Przed podjęciem takich działań OSP winna poinformować w sposób dokumentowy (pismo, wiadomość elektroniczna) Stanowisko Kierowania Komendy Powiatowej (Miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej oraz władze gminy, na terenie której OSP ma swoją siedzibę. Powiadomienie SK KP/KM PSP w przypadku OSP należącej do ksrg jest obligatoryjne,
w przypadku OSP spoza systemu ksrg fakultatywne (jednak wskazane). Umożliwi to zgłoszenie umotywowanego sprzeciwu przez odpowiednie podmioty, w przypadku, gdyby ich zdaniem wyjazd ten miał wpłynąć w sposób negatywny na zabezpieczenie przeciwpożarowe własnego terenu. OSP powinna zadbać by owe sprzeciwy także przybrały formę dokumentową.
III. Problemy związane z podjęciem działań
W przypadku powstania trudności z realizacją prawa OSP do samodzielnego podejmowania działań ratowniczych prosimy o korespondencję elektroniczną na adres poczty elektronicznej ZOSP RP – zg@zosprp.pl
Na bieżąco, w zależności od powstających potrzeb, przedmiotowa informacja będzie uzupełniana.
Dyrektor Zarządu Wykonawczego
Związku OSP RP
Anna Wesołowska